Πρόσφυγες με αναπηρία: Οι αόρατοι των αοράτων στην Ελλάδα

Ήταν 15 Οκτώβρη του 2019, όταν ως καλεσμένος του δημοσιογράφου Γιάννη Πολίτη στην τηλεοπτική του εκπομπή Χ2 στο Action24, έθεσα δημόσια ένα κοινωνικό θέμα, βγαλμένο από τα αζήτητα: μίλησα για τους πρόσφυγες με αναπηρία.

Για τους ακρωτηριασμένους που φτάνουν στην Ελλάδα, για όσους βρίσκουν τυχαία ένα αναπηρικό αμαξίδιο το οποίο μετά θα κολλά συνέχεια στις λάσπες της Μόριας και άλλων δομών φιλοξενίας, για τους κωφούς από οβίδες που δεν έχουν ελπίδα συνεννόησης στη χώρα μας αφού δεν υπάρχει παροχή διερμηνείας μέσω της διεθνούς νοηματικής γλώσσας κα..

Δείτε το video εδώ.

Είπα ακόμη, για την καταγραφή που δεν υπάρχει επίσημα στην Ελλάδα, δεν ξέρουμε δηλαδή πόσοι προσφυγιές με αναπηρία φτάνουν στη χώρα, που βρίσκονται, τι κάνουν και αν την παλεύουν εδώ που ήρθαν, αν δηλαδή βρίσκουν ένα εξευρωπαϊσμένο και αξιοπρεπές καταφύγιο φιλοξενίας, ή αν και εδώ τιμωρούνται για την αναπηρία τους που δεν την επέλεξαν.

Προς τιμήν του τότε, ο δημοσιογράφος και βουλευτής της Ν.Δ. που ήταν επίσης καλεσμένος στην ίδια τηλεοπτική εκπομπή, είπε πως δε γνωρίζει θεσμικά τίποτα για το θέμα. Και ήταν αλήθεια. Αφού το αρμόδιο Υπουργείο και οι αρμόδιες υπηρεσίες διακομματικά δεν ήξεραν τίποτα για το θέμα, πώς να φτάσει να ξέρει ένας βουλευτής; Θα έπρεπε πάντως, να ξέρουν όλοι και να μας ενημερώσουν για να φτάσουμε να ξέρουμε όλοι.

Λίγους μήνες μετά, τον Μάιο του 2020, στην ακρόαση των φορέων της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, μίλησε μέσω τηλεδιάσκεψης ο πρόεδρος της Ε.Σ.Α.μεΑ. Ιωάννης Βαρδακαστάνης.

Ο κ. Βαρδακαστάνης αναφέρθηκε μεταξύ άλλων, στην ανάγκη γενικότερα όλο το πλαίσιο στήριξης των προσφύγων και μεταναστών στη χώρα να τηρεί το διεθνές δίκαιο και στην περίπτωση των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, που η χώρα έχει κυρώσει.

Υπενθύμισε δε και τις Συστάσεις της Επιτροπής για την παρακολούθηση της Σύμβασης προς την Ελληνική Πολιτεία:

Καταστάσεις κινδύνου και έκτακτων ανθρωπιστικών αναγκών (άρθρο 11)

15. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:

(α) Την έλλειψη προτύπων που να διέπουν τη διοίκηση και τις υπηρεσίες που παρέχονται στα άτομα με αναπηρία σε γενικές καταστάσεις κινδύνου και στις διαδικασίες του προσφυγικού και του ασύλου, και τη συμμόρφωση των σημερινών πρακτικών διαχείρισης κινδύνου με το Πλαίσιο Σεντάι για Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction) 2015 – 2030.

(β) Την ανεπάρκεια των μέτρων που έχουν ληφθεί για τον εντοπισμό των ατόμων με αναπηρία που είναι αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες και άτομα που βρίσκονται σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα τα οποία φθάνουν στο συμβαλλόμενο Κράτος, καθώς επίσης και για τη διασφάλιση της πρόσβασής τους στην υγειονομική περίθαλψη, σε κατάλληλα καταλύματα, σε βασικές εγκαταστάσεις, σε προστασία και ασφάλεια, και για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την παροχή εξατομικευμένης στήριξης, όπως η προσωπική βοήθεια, ιδιαίτερα σε σχέση με τις γυναίκες και τα παιδιά με αναπηρία.

16. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος (δηλαδή στην Ελλάδα):

(α) Να υιοθετήσει αποτελεσματικές διαδικασίες για το άσυλο και τους πρόσφυγες, και να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και πρωτόκολλα για γενικές καταστάσεις κινδύνου, σύμφωνα με το Πλαίσιο Σεντάι για Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών 2015-2030. Συνιστά επίσης στο συμβαλλόμενο Κράτος να καταστούν οι εγκαταστάσεις υποδοχής προσβάσιμες και να παρέχονται οι απαραίτητες υγειονομικές υπηρεσίες, σύμφωνα με τον γενικό σχόλιο Αρ. 2 (2014) της Επιτροπής, σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό εμπλοκή των ατόμων με αναπηρία, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων.

(β) Να διασφαλίσει άμεσα ότι η αξιολόγηση της ευαλωτότητας των ατόμων με αναπηρία, και ιδιαίτερα των παιδιών με αναπηρία, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα πραγματοποιείται συστηματικά με την άφιξη τους στο συμβαλλόμενο Κράτος, από εκπαιδευμένο προσωπικό και με βάση το δικαιωματικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας και με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ταυτοποίηση των ατόμων με αναπηρία.

(γ) Να διασφαλίσει την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, και ιδίως των παιδιών με αναπηρία, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, στην κοινωνική προστασία, τις βοηθητικές τεχνολογίες, την πληροφόρηση και τις επαρκείς υπηρεσίες, και ιδιαίτερα στην ασφαλή στέγαση, σε υποδομές υγιεινής και ιατρικής φροντίδας, μέσω, μεταξύ άλλων, της παροχής εξατομικευμένης στήριξης. Να εγγυηθεί άμεσα ότι οι συνθήκες στις εγκαταστάσεις υποδοχής σέβονται την αξιοπρέπεια των ατόμων με αναπηρία, και ιδιαίτερα των παιδιών, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο ή άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, και να μεριμνά για την ομαλή μεταφορά τους στην ηπειρωτική χώρα.

Πριν 3 μήνες, από τη Λέσβο ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Γιώργος Σταμάτης, ανακοίνωνε τη δημιουργία εκεί στέγης υποστηριζόμενης διαβίωσης για ΑμεΑ. Ίσως η πρώτη σταγόνα στον ωκεανό που ερρίφθη θεσμικά. Μα έχουμε ήδη αργήσει και με την προηγούμενη κυβέρνηση και με αυτή, να αναλάβουμε δράση για τα στοιχειώδη ως πολιτεία.

Θα μου πείτε, εδώ δεν υπάρχει συστηματική κρατική μέριμνα για τους αναπήρους που έτσι κι αλλιώς κατοικούν στην Ελλάδα, πρόσφυγες και μετανάστες θα φροντίσουμε;

Ερώτηση παγίδα, φτιαγμένη για να συντηρεί τις κοινωνικές ανισότητες.

Χωρίς πολλά λόγια αλλά με πράξεις, η Ελλάδα θα πρέπει να αποδείξει ότι δε φυλακίζει, αλλά φιλοξενεί πρόσφυγες και μετανάστες και σίγουρα, ότι δεν τους τιμωρεί για την αναπηρία που τους έλαχε.