«Έξυπνες πόλεις». Πόσο «έξυπνη» μπορεί να είναι μια πόλη;

Μέσα από θεωρίες, μελέτες και αναλύσεις σπουδαίων επιστημόνων, χαρισματικοί άνθρωποι με όλα τα είδη και τις μορφές ευφυΐας και νοημοσύνης, εργάστηκαν για να δημιουργήσουν την «Έξυπνη Πόλη».

Στον άνθρωπο, ευφυΐα – «εξυπνάδα δηλαδή»- θεωρείται η δυνατότητα του εγκεφάλου να σκέφτεται, να εκλογικεύει, να αντιλαμβάνεται αφηρημένες έννοιες, να μαθαίνει να κατανοεί και να προβλέπει, και, τέλος, αξιοποιώντας όλα τα παραπάνω να μπορεί να λύνει δημιουργικά τα όποια προβλήματα κληθεί να αντιμετωπίσει.

Μια από τις πιο γνωστές και απόλυτα αποδεκτές αναλυτικές ψυχολογικές θεωρίες για την «ευφυΐα» – από τον «πατέρα» της Θεωρίας της Πολλαπλής Νοημοσύνης, τον αμερικανό αναπτυξιακό ψυχολόγο Χάουαρντ Γκάρντνερ που τη διακήρυξε το 1985- εμπεριέχει μία κριτική στην άποψη ότι υπάρχει μία και μόνο «ευφυΐα» με την οποία γεννιόμαστε και η οποία δεν μπορεί να αλλάξει ενώ οι ψυχολόγοι μπορούν να την «μετρήσουν».

Ο Γκάρντνερ αποφαίνεται ότι η ανθρώπινη ευφυΐα δεν έχει μία και μοναδική μορφή και αναγνωρίζει επτά μορφές ανθρώπινης ευφυΐας, σε 9 τύπους νοημοσύνης: Τη Γλωσσική, τη Λογικομαθηματική, τη Χωρική, τη Αισθησιοκινητική, τη Μουσική, τη Διαπροσωπική και την Ενδοπροσωπική. Και το σημαντικότερο; Επισημαίνει ότι σχεδόν όλα τα παραδοσιακά τεστ «ευφυΐας» μετρούν μόνο τη Γλωσσική και τη Λογικομαθηματική ευφυΐα. Και για να ολοκληρώσω την εισαγωγή μου με άλλες δυο επιστημονικές «εξυπνάδες», η θεωρία του Γκάρντνερ θεμελιώνεται σε δύο Αρχές: 1. Κάθε μεμονωμένο άτομο διαθέτει και τις επτά μορφές ευφυίας. Και 2. Δεν υπάρχουν δυο ανθρώπινα πλάσματα τα οποία να έχουν την ΙΔΙΑ ευφυΐα.

Μέσα από τέτοιες θεωρίες, τέτοιες μελέτες και αναλύσεις σπουδαίων επιστημόνων, χαρισματικοί άνθρωποι με όλα τα είδη και τις μορφές ευφυίας και νοημοσύνης, εργάστηκαν – και εργάζονται- για να εξελίξουν και να δημιουργήσουν την «Έξυπνη Πόλη».

Μην τρομάζετε. Δεν ξύπνησα ξαφνικά ένα πρωί , ύστερα από επτά-οκτώ ώρες όνειρα και …εφιάλτες και αφού το προηγούμενο βράδυ είχα παρακολουθήσει «κολλητά» δυο-τρεις ταινίες επιστημονικής φαντασίας στο NETFLIX, αποφάσισα να ….αλλάξω δρόμο. Είναι πάντως γεγονός – όσο κι αν «κατεβαίνουμε ένα σκαλοπάτι» ότι κάπου προς τα εκεί πηγαίνουμε ….. αν δεν έχουμε ήδη φτάσει και δεν μας το λένε ακόμα. Σε «Έξυπνες πόλεις για έξυπνους κατοίκους». Δεν είναι ακόμα «Τεχνητή Νοημοσύνη». Αλλά βρίσκεται κοντά.

Σε απόσταση αναπνοής ο χρονικός στόχος

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής διαμορφώνεται ανάλογα και προσπαθεί να ακολουθήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις. Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα θεωρείται ότι γίνεται με τρόπο ταχύτερο από τον αναμενόμενο. Άλλωστε, η ψηφιοποίηση των διαδικασιών αποτελεί τον κεντρικό κορμό της ψηφιακής ατζέντας για την Ευρώπη του 2020. Ο χρονικός αυτός στόχος του 2020 βρίσκεται πλέον σε απόσταση αναπνοής από την επίτευξή του. Μπορούμε άραγε να πούμε το ίδιο και για το σκέλος της ψηφιακής μετάβασης; Το ένα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το άλλο. Και η επίτευξη του στόχου εξαρτάται από τη μετάβαση. Εκτός…. εκτός κι αν υπάρχει και «κάτι άλλο» που δεν μας το έχουν πει ακόμα γιατί «κάτι» έχω ανιχνεύσει μέσα σε κινηματογραφικές ταινίες εμπνευσμένων δημιουργών οι οποίοι από κάποιους «σοφούς» τύπου Γκάρντνερ εμπνέονται. Και μπορεί η επιστημονική φαντασία να έχει – μέχρι στιγμής- επιβεβαιωθεί το πολύ όσο οι Προφητείες του Νοστράδαμου αλλά μέσα της κρύβονται πραγματοποιήσιμες ιδέες. Όπως , για παράδειγμα, η Τεχνητή Νοημοσύνη (Κ. Δασκαλάκης (ΜΙΤ): “Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια μεγάλη ευκαιρία, αλλά με πολλούς κινδύνους” ( youtube)- Sky News, Ναυτεμπορική: «Ρομπότ “συζήτησε” με Βρετανούς βουλευτές για την τεχνητή νοημοσύνη”, 18/10/2018)

Στην ευρωπαϊκή ατζέντα για το 2020, μεταξύ άλλων, γίνεται λόγος για τη χρήση ψηφιακών μέσων στην τοπική αυτοδιοίκηση, κάτω από την ομπρέλα της πολιτικής για τις ευφυείς πόλεις. Μπορούμε, άραγε, να δούμε την αναλογία στις σύγχρονες πόλεις εξελίσσοντάς τις σε «ευφυείς;».

Η απάντηση στο ερώτημα είναι απλή. Αξιοποιώντας τις τεχνολογίες αιχμής είμαστε σε θέση να επεκτείνουμε κοινόχρηστα δίκτυα και υπηρεσίες που αγγίζουν την καθημερινότητα του πολίτη και μπορούν να αναβαθμίσουν τις συνθήκες διαβίωσής του σε μια σύγχρονη πόλη. Τα σύγχρονα αστικά προβλήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, τόσο με μηχανισμούς έγκαιρης ειδοποίησης για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, όσο και με συμμετοχικές εφαρμογές.

Εστιάζοντας στο δάσος και όχι μόνο δέντρο, θα πρέπει κανείς να θεωρήσει τις e- εφαρμογές σαν ένα σύνολο δραστηριοτήτων που προσεγγίζουν ολιστικά το σύγχρονο τρόπο ζωής.

Ας φανταστούμε μια πόλη συνδυασμένων διαδικασιών, καθ’ όλα προσβάσιμη, στην οποία δημότες και τοπική αυτοδιοίκηση λειτουργούν όπως μια μουσική σύνθεση, σε πλήρη αρμονία. Σ’ αυτή την πόλη, η διαχείριση των συνδυασμένων μεταφορών, της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της ενέργειας, του φωτισμού, των υποδομών μέσω της αξιοποίησης των ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών) θα καταλήγει να είναι αποτελεσματικότερη για τον τελικό χρήστη, το δημότη. Παράλληλα, οι αναπτυξιακές δραστηριότητες του αστικού κέντρου θα μπορούν να λειτουργούν ως ένα cluster. Το cluster αυτό, η ομοειδής ομάδα ατόμων, η συστάδα αυτή μπορεί να εμπεριέχει δραστηριότητες που αφορούν στην ενίσχυση και στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων σε τομείς όπως η πολιτιστική ανάπτυξη ή η διαχείριση απορριμάτων, στην αποτελεσματικότερη και απλούστερη διακυβέρνηση σε τοπικό επίπεδο, στην αναβάθμιση των τεχνολογικών υποδομών και της διαδικτυακής επιχειρηματικότητας, κα.

Η ανάπτυξη μιας τέτοιας συστάδας οδηγεί αυτόματα στην επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας της σύγχρονης πόλης, που απαντά στις ανάγκες των σύγχρονων κατοίκων. Αν και υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα υιοθέτησης της ατζέντας για τις ευφυείς πόλεις στην Ελλάδα σε μικρή κλίμακα, ας ελπίσουμε ότι αυτά θα πολλαπλασιαστούν και η φαντασίωση της e-πόλης στην εκπνοή του 2018, θα πρέπει να γίνει ρεαλιστικός στόχος για τις επόμενες τοπικές διοικήσεις από το 2019.

Και για να «κλείσω»: Έξυπνες Πόλεις μπορούμε να κατασκευάσουμε. Έξυπνους κατοίκους; Και το σημαντικότερο: Έξυπνους «άρχοντες»;